Enkelartrose

Inleiding

Bij enkelartrose is er sprake van slijtage in het enkelgewricht. De belangrijkste klachten bestaan uit pijn bij het opstarten van bewegen in het enkelgewricht, soms pijnklachten in rust, zwellingen en bewegingsbeperkingen. De afstand dat patiënt pijnvrij kan stappen, kan hierdoor beperkt worden. Het invullen van  een vragenlijst zoals enkel- en achtervoet AOFAS geeft ons een beeld van uw voet- en enkelklachten en hoe u in staat bent om alledaagse activiteiten uit te voeren.

Deze folder geeft u meer informatie over de enkelartrose en de behandelmogelijkheden.

Wat is enkelartrose?

Artrose is een aandoening van het kraakbeen in gewrichten. De gewrichten zijn bedekt met een laagje kraakbeen, de ‘schok- en smeerlaag’ van het gewricht. Het kraakbeen zorgt ervoor dat het gewricht soepel is en dat schokken tijdens het lopen worden opgevangen. Bij artrose echter treedt overmatige slijtage op van het kraakbeen. Het gladde oppervlak wordt dun, brokkelig en/of het kraakbeen verdwijnt helemaal. Het lichaam kan dit niet meer repareren.

Enkelartrose

Oorzaken van enkelartrose

Er zijn drie oorzaken van artrose.

  • De kraakbeen laag van het gewricht slijt door onbekende oorzaak. Hierdoor wordt deze laag met kraakbeen op het botuiteinde dunner en uiteindelijk komt het onderliggende bot (gedeeltelijk) bloot te liggen. Deze vorm van enkelartrose komt het meest voor bij mensen van middelbare leeftijd of ouder.
  • Een ontstekingsreactie van het gewricht kan het kraakbeen aantasten, bijvoorbeeld bij reumatoïde artritis. Ook hierdoor wordt de kraakbeen laag op het botuiteinde dunner of de laag verdwijnt geheel. Dit kan op iedere leeftijd voorkomen. Meestal worden beide enkels/voeten aangetast en de kans bestaat dat ook in andere gewrichten artrose zal ontstaan.
  • Enkelartrose kan ook ontstaan na een andere aandoening, zoals een botbreuk of een bandletsel. Het kraakbeen kan rechtstreeks beschadigd raken, of bijvoorbeeld door een andere manier van bewegen extra snel slijten. Dit heet ‘posttraumatische artrose’ en kan jaren na die andere aandoening alsnog optreden.

 

Beschadigd kraakbeen herstelt nauwelijks. Wanneer de kraakbeen laag dunner wordt of verdwijnt, bewegen de botuiteinden in een gewricht niet meer soepel langs en over elkaar. Er is toenemende wrijving tussen de botten en dat doet pijn. Ook kunnen ruwe uitsteeksels ontstaan op het bot. Er kan zich vocht ophopen in het gewricht en de omliggende weefsels – vandaar de zwelling. Zowel de pijn als de zwelling maken bewegen moeilijk.

Hoe wordt de enkelartrose vastgesteld?

De voet- en enkelchirurg chirurg kan op basis van anamneses, lichamelijk onderzoek en röntgenonderzoeken de diagnose vaststellen. De volgende onderwerpen kunnen tijdens uw bezoek aan orthopedische chirurg naar voren komen:

  • Wanneer is de pijn begonnen? Is de pijn ’s nachts erger o is er verergering of misschien juist vermindering van de pijn wanneer u stapt of is de pijn constant, of komt en gaat deze?
  • Heeft u wel eens een blessure gehad aan uw voet of enkel? Wat voor blessure? Wanneer was dit? Hoe is deze behandeld?
  • Heeft u pijn in een of beide voeten? Waar bevindt zich de pijn?
  • Wat voor soort schoenen draagt u gewoonlijk?
  • Gebruikt u medicijnen?

De voet- en enkelchirurg zal klinisch onderzoek bij u doen en zien hoe u stapt. Dit heeft als doel om te kijken hoe de stand van de botten van uw enkel en voet zijn en hoe zij ten opzichte van elkaar bewegen. Soms is het nodig om naast het gewone röntgenonderzoek aanvullend onderzoek te verrichten.

Welke behandelingen zijn mogelijk voor enkelartrose?

Afhankelijk van het type, de plaats en de ernst van de artrose, zijn verschillende behandelingen mogelijk:

Conservatieve behandeling:

  • Pijnstillers en ontstekingsremmende medicijnen om de zwelling te verminderen.
  • Gewichtsbeperking om de belasting op uw gewrichten te verminderen.
  • Een beweegprogramma onder begeleiding van een kinesist om uw spieren sterk te maken en de beweeglijkheid van uw voet en enkel zo goed mogelijk te houden.
  • Een steunzool als voetondersteuning in de schoen
  • Op maat gemaakte schoenen, bijvoorbeeld met een harde zool die de afwikkeling van uw voet vergemakkelijkt.
  • Een enkelbrace. Dit hulpmiddel geeft steun en maakt het mogelijk uw voet en enkel zo goed mogelijk te blijven gebruiken.
  • Een stok om makkelijker te kunnen stappen.
  • Een injectie met corticosteroïden in het gewricht – een medicijn dat de ontstekingen remt.

Er zijn middelen zoals o.a. hyaluronzuur waarvan het effect bij artrose wetenschappelijk gezien nog niet vaststaat. Overweegt u specifieke middelen te gaan gebruiken, overleg hier dan over met uw behandelend arts.

Operatieve behandeling

Wanneer is een operatie nodig?

Wanneer uw artrose niet reageert op de genoemde behandelingen, zijn er operatieve mogelijkheden.

Welke chirurgische behandeling nodig is, zal bijvoorbeeld afhangen van de plaats van de artrose, hoe ernstig het gewricht is aangedaan en de mate waarin u last heeft van de aandoening. Soms is meer dan één soort chirurgische ingreep nodig. De meest voorkomende chirurgische ingrepen bij enkelartrose zijn:

 

Opkuisen van het enkelgewricht met een zogenaamde kijkoperatie (artroscopie)

In een vroeg stadium van de artrose kan deze relatief kleine ingreep effectief en veilig zijn met name bij sporters. De voet- en enkelchirurg brengt een optisch instrument (kijkbuisje) via een klien snee in het gewricht. Dit instrument is voorzien van een kleine lens, een miniatuurcamera en een lichtje. De voet- en enkelspecialist kan nu rechtstreeks in het gewricht kijken en de oorzaak van de problemen beoordelen. Met kleine schaartjes, boortjes en slijptolletjes verwijdert de chirurg het afwijkende kraakbeen en eventuele benige uitsteeksels in en rondom het gewricht.

Opkuisen enkel via kijkoperatie

Arthroscopische debridement van enkel

 

Standscorrectie boven het enkelgewricht (Supra-malleolaire correctie osteotomie)

Indien er sprake is van een afwijkende stand van het enkelgewricht waardoor de enkel niet horizontaal staat met de grond en het gewricht op bepaalde plaats overbelast wordt, kan de voet- en enkelchirurg een operatieve correctie adviseren. Deze standsafwijkingen kunnen het gevolg zijn van een enkelbreuk of een aangeboren afwijking. Door correctie van mechanische as van het enkelgewricht zal het zieke kraakbeen in het enkelgewricht ontlast en het resterende gezonde kraakbeen belast worden. Deze methode is een effectieve behandeling voor asymmetrische artrose van het enkelgewricht met name bij jonge actieve patiënten.

Supra-malleolaire osteotomie enkel

Standscorrectie van enkel

 

Vastzetten van  enkelgewricht (Enkelartrodese)

Deze ingreep heft de functie van het gewricht op door de botten aan elkaar vast te zetten. Deze ingreep is meestal mogelijk via een kijkoperatie.  Enkelartrodese via een kijkoperatie kan leiden tot een snellere herstel, minder complicaties en kortere ziekenhuisopname vergeleken met een open techniek.  Over het algemeen is deze ingreep redelijk succesvol en dient als gouden standaard in de behandeling van gevorderde enkelartrose. Hoewel het gewricht niet meer normaal beweegt, vermindert de pijn aanzienlijk of verdwijnt geheel. Hierdoor neemt uw bewegingsvrijheid toe. Er zijn een aantal algemene misvattingen over enkelartrodese. Bijvoorbeeld denken veel patiënten dat  een zeer mankend stappatroon zal ontstaan na de ingreep of dat er geen auto mag gereden worden na een enkelartrodes , welke niet waar is. Een recente studie liet zien dat circa 70 % van patiënten zijn in staat om hun sportactiviteiten  te hervatten na het vastzetten van het enkelgewricht.

vastzetten enkel

Enkelartrodese

 

Vervangen van het gewricht (Enkelprothese)

In sommige gevallen adviseert de voet- en enkelchirurg u om het enkelgewricht te vervangen door een totale enkelprothese. De enkelprothese bestaat uit drie delen. Eén deel wordt vastgemaakt aan het uiteinde van het onderbeen, het andere deel wordt vastgemaakt aan het bovenste bot van de voet, het sprongbeen. Daartussen in bevindt zich een tussencomponent van polyethyleen, een kunststof. Dit gedeelte zorgt dat de prothese soepel kan bewegen. De keuze voor een enkelprothese hangt af van een aantal factoren o.a. de leeftijd, mate van activiteit, stand van de enkel, stabiliteit van de enkel, oorzaak van de artrose en of er sprake is van dubbelzijdige of enkelzijdige enkelartrose. Het voordeel van een enkelprothese is dat de beweeglijkheid van het gewricht blijft, echter zijn er een aantal nadelen verboden aan enkelprothese. Jonge mensen komen minder snel in aanmerking voor een prothese. Bij hen is de kans groter dat de prothese na enige tijd verwijderd of vervangen moet worden ivm vroegtijdige slijtage van prothese of loslating van prothesedelen. Het falen van een enkelprothese binnen de eerste 5 jaar na de operatie is mogelijk en kan leiden tot 30% re-operaties. Overigens kiest u de behandeling in overleg met de voet- en enkelchirurg, nadat voor- en nadelen besproken en gewogen zijn.

enkel prothese bij artrose

Enkelprothese


Enkelprothese bij artrose

Enkelprothese

 

Welke revalidatie is nodig?

De revalidatie verschilt per soort operatie, maar in het algemeen geldt:

  • Na de ingreep is het nodig met krukken moet stappen of dat u gips krijgt of een tijdje van een rolstoel gebruik moet maken. Dit hangt af van de soort chirurgische ingreep.
  • Na de operatie mag u uw enkel meestal een aantal weken beperkt belasten.
  • Gedurende enige tijd kan kinesitherapie nodig zijn om de kracht en beweeglijkheid in uw enkel/voet weer terug te krijgen.
  • Meestal kunt u na drie tot vier maanden uw dagelijkse activiteiten weer oppakken, hoewel het gebruik van speciale schoenen of een ondersteunende brace (een soort bandage) nodig kan blijven. De volledige revalidatie kan vier tot negen maanden duren.

Heeft u nog vragen?

Als u nog vragen heeft, neem dan contact op met uw behandelend arts.

Campus Aalst
Moorselbaan 164
9300 Aalst
T. 053 72 41 11

orthopedie@olvz-aalst.be

Campus Asse

Bloklaan 5
1730 Asse
T. 02 300 61 11
orthopedie@olvz-aalst.be

Campus Ninove
Biezenstraat 2
9400 Ninove
T. 054 31 21 11
orthopedie@olvz-aalst.be

Colofon

Deze folder is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Desondanks kan geen enkel recht worden ontleend aan de inhoud hiervan. Wij aanvaeden geen aansprakelijkheid voor onjuistheden. Wijzigingen en aanvullingen kunnen op elk moment en zonder voorafgaande aankondiging worden aangebracht.